Russische wintersprookjes

Ciconia Consort
Dick van Gasteren, dirigent
Marc Pantus, bas/bariton en verteller

Vrijdag 1 december 20.00 uur,
Edesche Concertzaal, Amsterdamseweg 9, Ede
Entree: v.a. €23 / tot 18 jaar gratis, inclusief drankjes
Bestel kaarten online of via 0318 200 214

Zaterdag 16 december 20.15 uur,
Nieuwe Kerk, Spui 175 Den Haag
concert met educatieve kinderopvang (4-10 jaar)
Prijs: €28 / €25,50 Uitpas/ €10 < 27 jaar/ €2,50 t/m 12 jaar
Diner-concert-arrangement Pavlov: combiticket €50
Bestel kaarten online of via 070 88 00 333

Zondag 17 december 15.30 uur,
Zeeuwse Concertzaal, Verwerijstraat 14, Middelburg
Entree: €18,50 / €5 < 18 jaar
Bestel kaarten online of via 0118 659 666

Donderdag 21 december 20:15 uur
Grote Kerk, Marktstraat 13, Naarden
Entree: €31 1ste rang/ €24 2e rang / €15 < 27 jaar / €5 t/m 12 jaar
Bestel kaarten online of via 035 69 33 254

Programma
Alexander Glazounov, Thema en variaties opus 97 (1895)
Pjotr Iljitsj Tjaikovsky, Strijkersserenade opus 48 in C (1880)
Sergei Rachmaninov, uit Aleko: Cavatina ‘Ves Tabor Spit’ (1892)
Dmitri Sjostakovitsch, ‘O Delvig’  uit de 14e symfonie in g klein opus 135 (1969)
Modest Moussorgsky, Schilderijententoonstelling (1873)

Bij een Russisch wintersprookje denken we al snel aan eeuwig besneeuwde bossen, bontmutsen, kleurige kerktorens, officiersjassen en bebaarde mannen die laag zingen. De Russen kennen geen kerstman, maar wel een zeer eigen en rijke ‘kerstsproken-cultuur’. Bekende Russische sprookjesfiguren zijn Baba Jaga, Grootvadertje Vorst en Snegoerotska (het sneeuwmeisje).
In een bijzondere compilatie van een Russisch kerstsprookje en muziek van Tjaikovsky en Moussorgsky komen met de alleskunner Marc Pantus ‘De Kerstspoken’ van Maxim Gorki tot leven. Pantus kruipt in de huid van een door Gorki bedachte schrijverspersoon. Tussen de prachtige muziekwerken van Glazounov en Tsjaikovski wordt de geschiedenis van een ouder armoedig bedelend echtpaar verteld. De schrijver maakt van hun lijdensgeschiedenis een prachtig kerstverhaal en slaapt tevreden in. Het verhaal gaat over in de hartverscheurende aria ‘Ves tabor spit’ van Rachmaninov dat als pendant van het kerstverhaal geldt, het is nacht en de hoofdfiguur denkt na over het verleden.

Een tot zover schijnbaar traditioneel kerstverhaal krijgt na de pauze echter een verrassende wending. Woorden schieten tekort en gaan over in een visueel spel van licht en schaduw. Wat begint als traditioneel concert transformeert tot een wonderlijke visueel-muzikale ervaring. Beelden zullen in relatie met de vertellende muziek van Moussorgsky de woorden van het verhaal gaandeweg vervangen. Net zoals het concert met muziek in al zijn puurheid is begonnen, blijft uiteindelijk weer de muziek over.
Een kerstprogramma voor de oudste én jongste concertbezoeker, ach eigenlijk voor het hele gezin!

Marc Pantus bas-bariton
Bas-bariton Marc Pantus studeerde aan de conservatoria van Utrecht en Den Haag bij respectievelijk Udo Reinemann en Meinard Kraak, en aan het Steans Institute for Young Artists in Chicago (V.S.), waar hij les had van Thomas Allen, Christa Ludwig, Barbara Bonney, Elisabeth Söderström en Roger Vignoles.
Marc is thuis in zowel opera- als oratoriorepertoire. Hij is een graag geziene solist bij uitvoeringen van cantates en passies van Bach. Hij trad op met onder andere het Rotterdams Philharmonisch Orkest, Residentie Orkest, ASKO/Schoenberg Ensemble, Nederlandse Bachvereniging, Royal Philharmonic Orchestra en Bochumer Symphoniker, onder leiding van dirigenten als Edo de Waart, Kenneth Montgomery, Reinbert de Leeuw, Paul McCreesh en Jos van Veldhoven.
Met zijn eigen operagezelschap ‘I piccoli olandesi’ bracht Marc een serie zeer succesvolle komische barokopera’s ten gehore, zoals Terremoto, Farfaletta e Lirone van Francesco Conti. Met het Utrechts Barok Consort voerde hij Conti’s Don Chisciotte in Sierra Morena (Sancho Panza) en Telemanns Don Quichotte auf der Hochzeit des Camacho (Don Quichotte) uit. Hij zong de titelrol in Le Roi Pausole van Honegger met Opera Trionfo en voerde met het Nederlands Blazers Ensemble Rossini’s opera Il Turco in Italia uit.
Marc werkte mee aan de opname van de Mattheus Passie (Jezus) in een hertaling van Jan Rot met het Residentie Orkest o.l.v. Jos Vermunt. Verder is hij onder andere te horen op CD-opnamen van Mozart’s Clemenza di Tito (Publio) en Galliard’s Pan & Syrinx (Pan), beide met Musica ad Rhenum o.l.v. Jed Wentz.

Glazounov – Thema en variaties
Glazounov representeert als geen ander het karakter van de Russische muziek. Tijdens zijn leven trad hij veelvuldig als dirigent met Russische muziek op in vele Westerse landen. De zogenaamde ‘Russische concerten’ van de beroemde wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs genoten grote vermaardheid. Glazounov schreef dit variatiewerk vanuit een sterk Russisch orthodoxe traditie en achtergrond.

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893), Strijkersserenade in C majeur – Opus 48
Deze overbekende in 1880 geschreven strijkersserenade behoeft weing introductie. De vorm van de serenade moest lijken op serenades zoals Mozart die had geschreven, wiens muziek Tjaikovski bewonderde. Over de bezetting schreef Tsjaikovski op de tweede bladzijde van de partituur dat het naar de wil van de componist was dat er zo veel strijkers als mogelijk moeten meespelen.

Sergei Rachmaninov, uit Aleko, Cavatina; “Ves Tabor Spit”
Aleko (Rus: Алеко) is de eerste van drie voltooide opera’s van Sergei Rachmaninov, die hij op 19-jarige leeftijd schreef. Het Russische libretto werd geschreven door Vladimir Nemirovitsj-Dantsjenko op een gedicht ‘De Zigeuners’ van Alexander Poesjkin.
Net als de twee andere opera’s Rachmaninov’s, toont Rachmaninov met Aleka een eigen stijl, los van de gangbare Aria-opera’s of de meer doorgecomponeerde stijl van Wagner’s muziek-drama’s.

Dimitri Sjostakovitsch, ‘Oh Delvig’, uit de 14e symfonie op gedicht van Wilhelm Küchelbecker, opus 135
De symfonie is geschreven voor de bezetting van sopraan, bas, klein strijkorkest en slagwerk en bestaat uit elf onderling verbonden gedichten van vier verschillende auteurs. Het grootste deel van de gedichten heeft te maken met het thema van de dood, in het bijzonder die van de onrechtvaardige of vroege dood. Het lijkt het artistieke pendant op liederen en dansen van de dood van Moussorsgsky. De symfonie is gewijd aan Benjamin Britten die de Britse première dirigeerde in het volgende jaar. Het deel ‘O, Delvig’ betreft een gedicht van Wilhelm Küchelbecker over Baron Anton Antonowitsj Delvig (1798-1831) een Russisch dichter, journalist en studievriend van Alexander Poesjkin en Wilhelm Küchelbecker. Delvig was vooral geïnteresseerd in Russische folklore en schreef talloze imitaties van volksgedichten. Sommige daarvan werden op muziek gezet door de componisten als Alexander Aljabjev en Michael Glinka. Delvig was van 1825 tot 1831 samen met Poesjkin redacteur van het tijdschrift ‘Northern Flowers’ en in 1830 en 1831 van de ‘Literaturnaya Gazeta’ die door de tsaristische regering werd verboden na informatie van concurrerend journalist en schrijver Faddei Bulgarin.

Modest Moussorgsky (1839-1881) schilderijen van een tentoonstelling
Schilderijen van een tentoonstelling is een suite bestaande uit 16 stukken voor piano, naar aanleiding van een bezoek op 23 juni 1874 aan een tentoonstelling van het werk van Viktor Hartmann, door diens vrienden ingericht ter nagedachtenis aan diens overlijden in 1873. Moussorgski was goed bevriend met Hartmann. Met de groep van vrienden hadden ze gestreefd naar een pure Russische kunst, een kunst zonder Westerse invloeden.
Van de 16 delen hebben er 10 betrekking op de schilderijen. De 10 schilderijen van Hartmann zijn verloren gegaan. Vele componisten hebben het werk georkestreerd, Rimski-Korsakov, Mikhail Tshmalov, Sir Henry Wood, Leo Funtek, totdat Ravel in 1922 met een sensationele orkestratie alle voorgaande orkestraties wegvaagde. Het Ciconia Consort zal de schilderijententoonstelling spelen in een prachtige bewerking voor strijkers.