Der blaue Reiter

Der blaue Reiter

Ciconia Consort olv Dick van Gasteren
Viviane Hagner, viool

Concerten

Dinsdag 6 februari 2024 – 20:00
Hertz, TivoliVredenburg, Utrecht
KAARTEN

Donderdag 8 februari 2024 – 20:15
Het Concertgebouw, Amsterdam
KAARTEN

Zondag 11 februari 2024 – 15:30
Nieuwe Kerk, Den Haag
extra’s: diner Pavlov + €28
KAARTEN
concert met educatieve kinderopvang (4-10 jaar) aanmelden via info@ciconiaconsort.nl

Programma

ALBAN BERG (1885-1935) – Adagio Appasionato uit: Drei Stücke für Streichorchester
KARL AMADEUS HARTMANN (1905-1963) – Concerto funèbre voor viool en strijkorkest
VIKTOR ULLMANN (1898-1944) – Chamber Symphony, opus 46a (strijkkwartet nr. 3), arr. Kenneth Woods
PAUL HINDEMITH (1895-1963) – Fünf Stücke für Streicher
DIMITRI SJOSTAKOVITCH (1906-1975) – Kammersymphonie in c-Moll opus 110a, arr. Rudolf Barshai

In het programma Der blaue Reiter werkt Ciconia samen met de wereldvermaarde Viviane Hagner in het Concerto funèbre van Karl Amadeus Hartmann. Deze stervioliste, die al op 13-jarige leeftijd debuteerde als soliste met de Berliner Philharmoniker en het Israëlisch Philharmonisch Orkest onder leiding van Zubin Metha, werd geboren in München, de stad waar de Duitse kunstenaarsstroming Der blaue Reiter met o.a Wassily Kandinsky, Franz Marc, August Macke en Alexej von Jawlensky, begin 20ste eeuw aan de wieg stond van het expressionisme en de abstracte kunst. München als trait d’union tussen het Wenen van het fin de siècle en het Berlijn van het interbellum.

In het expressionisme tracht de kunstenaar persoonlijke gevoelens of ervaringen uit te drukken door vervorming van de werkelijkheid, met emotie als voornaamste creatieve expressiemiddel. Vooral afwijkende kleuren moeten de gevoelens accentueren. De kunstenaars gebruikten weinig perspectief, waardoor de kleuren een plat vlak vormden. Dit leidde ertoe dat Kandinsky uiteindelijk abstracte kunstwerken ging maken. “Ik dacht nauwelijks aan huizen en bomen, bracht met de spatel kleurige strepen en vlekken op het linnen en liet ze zingen, zo hard ik maar kon.” Schilders als Kirchner, Schiele, Kokoschka, Kandinsky, Munch en Klee, maar later ook de Nederlander Karel Appel werden beeldbepalende expressionisten.

Galeriehouders hielden begin 20ste eeuw de deuren gesloten voor deze nieuwe stromingen. Om de hedendaagse kunst tentoon te kunnen stellen, organiseerden zij zich daarom zelf in het kunstenaarsverband Die Juryfreien, met Friedrich Richard Hartmann, de vader van de componist, als initiatiefnemer. De expressionistische muziek volgt later dan de expressionistische beeldende kunst. Na de Eerste Wereldoorlog streven componisten in Duitsland en Oostenrijk naar uiterst expressieve en emotionele muziek. De muziek geeft uitdrukking aan strijd, conflict en innerlijke verscheurdheid.
Karl Amadeus Hartmann kon in 1928 Die Juryfreien ertoe overhalen om tentoonstellingen te koppelen aan concerten met muziek van hedendaagse componisten als Bartók, Casella, Egk, Hindemith, Honegger, Krének, Poulenc, Ravel, Satie, Schulhoff, Sjostakovitsj en Stravinsky.

Hartmann en Sjostakovitsj zijn vrijwel leeftijdgenoten. Hun pathos en onverzettelijkheid tegen een kunstvijandig regime creëerde ook lotsverbondenheid. Hartmann’s prachtige Concerto funèbre (1939) is te begrijpen als verklanking van de ontaarding van de maatschappij én als het humanitaire protest van de samenleving daartegen. Viktor Ullmann schreef zijn aangrijpende 3e strijkkwartet in Theresienstadt. Indrukwekkend en vervuld van een enorme passie is de ‘evergreen’ de Kammersymfonie van Sjostakovitsj die zich, binnen de mogelijkheden van censuur en overheidscontrole, ook liet inspireren door de lyrische en satirisch-expressionistische stijl van Alban Berg. In de Drei Stücke für Streichorchester van Alban Berg maken academische regels en burgerlijke conventies plaats voor subjectieve ervaringen en spontaniteit.

Dick van Gasteren zal aan de hand van projectie van enkele typerende expressionistische kunstwerken dwarsverbanden leggen tussen beeldende kunst en muziek.

Viviane Hagner begon op 3-jarige met pianolessen voordat zij overstapte naar viool. Ze maakte haar internationale concertdebuut op 12-jarige leeftijd en trad een jaar later op als soliste in Tel Aviv in een gezamenlijk optreden van de Berliner Philharmoniker en het Israëlisch Philharmonisch Orkest onder leiding van Zubin Metha. Hagner is sindsdien een graag geziene soliste geweest bij toonaangevende orkesten zoals de Berliner Philharmoniker, Gewandhaus Orchester Leipzig, Boston, Cleveland en Chicago Symphony Orchestra, New York Philharmonic, Montreal Symphony Orchestra, Deutsches Sinfonie-Orchester en BBC Symphony Orchestra, in samenwerking met topdirigenten als Daniel Baremboim, Kent Nagano, Claudio Abbado, Zubin Metha Vladimir Ashkenazy en Pinchas Zukerman en Kent Nagano.

Viviane Hagner is een fervent pleitbezorger van nieuwe en onontdekte muziek van componisten als Sofia Gubaidulina, Karl Amadeus Hartmann en Witold Lutoslawski. Ze speelde o.a. wereldpremières van Unsuk Chin’s Vioolconcert en Christian Jost’s Vioolconcert “TiefenRausch” (beide op CD uitgebracht)
Als toegewijde kamermusicus was zij artiest op gerenommeerde internationale festivals, waaronder Rheingau, Mecklenburg-Vorpommern, Salzburg Easter, Marlboro en Ravinia, waarbij zij samenwerkte met musici als Yo-Yo Ma, Pinchas Zukerman Yuri Bashmet en Julia Fischer. Ze geeft regelmatig recitals met haar zus, pianiste Nicole Hagner. Recitals brachten haar naar enkele van ’s werelds grootste podia, waaronder Berliner Philharmonie, Wigmore Hall London, Châtelet Paris en Salzburg Mozarteum, Het Concertgebouw in Amsterdam, het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel en met pianist Mitsuko Uchida in Tokyo’s Suntory Hall.
Hagner wijdt zich ook aan outreach-activiteiten voor publiek van alle leeftijden. Ze is een van de oprichters en artistiek directeur van Krzyżowa-Music, een ambitieus festival dat de uitwisseling van ideeën en cultuur bevordert en jonge musici de kans geeft om op te treden met internationaal gerenommeerde artiesten.

Viviane Hagner was van 2009–2013 professor aan de Berlin University of the Arts. Sinds 2013 bekleedt ze dezelfde functie aan het Mannheim Conservatory of Music and Performing Arts.
Zij bespeelt de Sasserno Stradivarius, gemaakt in 1717, in bruikleen van de Nippon Music Foundation.

Ze treedt op met “evenwicht en magnifieke zekerheid” (The Times , Londen) en “een bijna angstaanjagend meesterlijke vertoon van techniek en kunstzinnigheid” (Washington Post) , terwijl de Berliner Morgenpost schreef: “Luisteren naar Viviane Hagner die viool speelt, is een betoverende ervaring … ze is zowel een bedachtzame als een briljante violiste. In haar spel weet ze reflectie en helderheid op de meest treffende manier te combineren.”